Türkiye’de trafik güvenliğini güçlendirmek amacıyla uzun süredir üzerinde çalışılan yeni bir adım hayata geçiyor. Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile artık ticari araçlarda araç takip sistemi, kamera, görüntü kayıt cihazı ve acil durum butonu bulundurmak yasal bir zorunluluk oluyor.
Bu değişiklik yalnızca yeni tescil edilecek araçları kapsamıyor. Geçmiş yıllarda trafiğe çıkmış olan ticari araçlar için de belirli bir takvim oluşturulmuş durumda. Yani önümüzdeki birkaç yıl içerisinde, Türkiye’deki bütün ticari araçların bu sistemlerle donatılması planlanıyor. Peki bu yeni düzenleme hangi araçları kapsıyor, uygulama ne zaman başlayacak ve sürücüler için hangi yükümlülükleri beraberinde getiriyor?
Yönetmelikte Yer Alan Yeni Düzenleme Nasıl?
18 Temmuz 1997 tarihli Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne eklenen Geçici 12. madde, ticari araçlarda bulundurulması gereken teçhizatlara ilişkin hükümleri güncelledi. Buna göre:
- Araç takip sistemi,
- Kamera ve görüntü kayıt cihazı,
- Acil durum butonu zorunlu hale geldi.
Bu üç donanım, yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra ilk defa trafiğe tescil edilecek ticari araçlarda tescil aşamasında aranacak. Yani yeni alınacak her ticari aracın bu sistemlerle donatılması bir zorunluluk olacak.
Mevcut Ticari Araçlar İçin Geçiş Takvimi Ne Zaman Planlandı?
Yönetmelik yalnızca yeni araçları değil, hâlihazırda kullanılan ticari araçları da kapsıyor. Ancak burada kademeli bir geçiş planı öngörülmüş durumda. Araçların model yıllarına göre belirlenen takvime göre, söz konusu donanım şartları ilk muayene tarihine kadar aranmayacak.
- 2025–2023 model ticari araçlar için bu zorunluluk 1 Ocak 2026 itibarıyla devreye girecek.
- 2022–2018 model araçlar için tarih 1 Ocak 2027 olarak belirlendi.
- 2017 ve öncesi modeller için ise bu şart 1 Ocak 2028 itibarıyla geçerli olacak.
Bu takvimle birlikte, araç sahiplerine gerekli donanımları ekletmeleri için makul bir süre tanınmış oldu.
Okul Servisleri İçin Özel Düzenleme Yapıldı mı?
Yeni yönetmelikte özellikle okul servisleri için ayrı bir maddeye yer verildi. Geçici 13. maddeye göre:
- 18 Şubat 2025 – 1 Ekim 2025 tarihleri arasında okul servisi olarak tescil edilen araçlar, daha önce yürürlükte olan teknik şartlara uygun kamera ve kayıt cihazı bulunduruyorsa, 31 Aralık 2027 tarihinden sonraki ilk muayenelerine kadar yeni şartlardan muaf tutulacak.
Bu düzenleme, halihazırda faaliyette olan okul servislerinin kısa vadede mali yük altına girmemesi için getirildi. Ancak uzun vadede onların da yeni sisteme geçmesi zorunlu olacak.
Araç Takip Sistemi Neden Zorunlu Hale Getirildi?
Araç takip sistemleri, ticari araçlarda güvenliğin ve denetimin en önemli araçlarından biri.
- Konum takibi sayesinde araçların anlık hareketleri izlenebiliyor.
- Sürüş verileri kaydedilerek hız ihlali, ani frenleme veya agresif kullanım gibi riskli davranışlar tespit edilebiliyor.
- Lojistik sektöründe filoların daha verimli yönetilmesine olanak tanıyor.
- Yol güvenliği açısından, olası bir kaza veya kaybolma durumunda aracın yeri kolayca bulunabiliyor.
Kamera ve Görüntü Kayıt Cihazının Önemi Nedir?
Yeni düzenlemede öne çıkan bir diğer unsur ise araç içi kamera ve görüntü kayıt cihazı zorunluluğu. Bu sistemler özellikle:
- Kazaların aydınlatılmasında,
- Sürücü ve yolcu güvenliğinin sağlanmasında,
- Araç içi olayların kayıt altına alınmasında kritik rol oynuyor.
Acil Durum Butonu Ne İşe Yarıyor?
Yeni yönetmelikle zorunlu hale getirilen bir diğer donanım da acil durum butonu. Bu sistem, özellikle toplu taşıma ve okul servislerinde hayati önem taşıyor.
- Sürücü veya yolcular, bir güvenlik tehdidi ya da acil bir durumda butona basarak merkezi sisteme sinyal gönderebilecek.
- Bu sinyal sayesinde yetkililer anında haberdar olacak ve olay yerine hızlı müdahale sağlanabilecek.
- Aynı zamanda bazı sistemlerde butonun aktif hale gelmesiyle birlikte araç konumu otomatik olarak iletiliyor ve kamera kayıtları anlık olarak merkeze gönderiliyor.
Bu sayede hem yolcuların hem de sürücülerin güvenliği daha yüksek seviyede korunmuş oluyor.
Ticari Araç Sahipleri İçin Getirilen Yükümlülükler Nedir?
Yeni yönetmelikle birlikte ticari araç sahipleri açısından önemli bazı yükümlülükler söz konusu:
- Yeni alınacak araçlarda tescil öncesinde donanımların tam olması şart.
- Mevcut araçlarda ise model yılına göre belirlenen tarihlere kadar gerekli sistemlerin takılması gerekiyor.
- Okul servisleri özelinde tanınan geçiş süresi sonrasında tüm servis araçları da bu kapsama girecek.
- Donanımların standartlara uygun olması ve yetkili servisler tarafından monte edilmesi gerekecek.
Denetim ve Uygulama Süreci Nasıl Olacak?
Yönetmelik yalnızca donanım zorunluluğunu getirmiyor; aynı zamanda bunun denetleneceğini de ortaya koyuyor.
- Araç muayenelerinde bu sistemlerin varlığı kontrol edilecek.
- Eksiklik tespit edilen araçlar muayeneden geçemeyecek.
- Ticari denetimlerde, özellikle yolcu taşımacılığı yapan araçların kayıt cihazları ve takip sistemleri incelenecek.
Yeni Sürecin Yolcu ve Toplum Güvenliğine Katkısı
Bu düzenlemenin temel amacı, yalnızca araç sahiplerine yükümlülük getirmek değil, aynı zamanda yolcu ve toplum güvenliğini artırmak.
Sürücü davranışları kayıt altına alınarak, mesleki denetim daha güçlü hale gelecek.
Toplu taşımada şeffaflık artacak.
Kazaların soruşturulması daha hızlı ve sağlıklı yapılabilecek.
Çocukların taşındığı okul servislerinde riskler minimuma indirilecek.
*https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/08/20250819-1.htm
